Kommagene Krallığı’nın Efsanevi Kabartması: Tanrı ile Kralın El Sıkışması (Dexiosis)

Kommagene Krallığı’nın Efsanevi Kabartması: Tanrı ile Kralın El Sıkışması (Dexiosis)

Tarihin Taşa Kazındığı An: Kommagene Uygarlığı

Türkiye’nin güneydoğusunda, Adıyaman ili sınırlarında yer alan Kommagene Krallığı, hem Doğu’nun hem de Batı’nın kültürel izlerini birleştiren eşsiz bir uygarlık olarak tarihte önemli bir yer tutar. 

Bu uygarlığın en görkemli miraslarından biri ise, dağların arasında gizlenmiş kabartma taş rölyeflerdir.
Yukarıdaki fotoğrafta görülen eser, Kommagene Kralı I. Antiochos Theos ile Tanrı Herakles (Herkül) arasında gerçekleşen “el sıkışma sahnesini” (Dexiosis) betimlemektedir. Bu sahne, kralın tanrılarla eşitlik iddiasını ve ilahi soyluluğunu simgeler.

Kabartmanın Anlamı ve Sembolizmi

Antik dönemde el sıkışma sahneleri, sıradan bir selamlaşma değil; dostluk, ittifak ve kutsal bağlılık anlamı taşırdı. Kommagene Krallığı döneminde bu el sıkışmalar, kralın tanrılar tarafından desteklendiğini göstermek için kullanılmıştır.

Bu rölyefte:

• Solda, krallık tacı takan ve detaylı giysiler içinde tasvir edilen kişi Kommagene Kralı Antiochos’tur. Başındaki konik taç, onun soylu Pers kökenine işaret eder.
• Sağda, güçlü kas yapısı ve omzuna attığı aslan postuyla tanınan Herakles (Herkül) yer alır. Herakles, antik dünyada güç, cesaret ve ölümsüzlük sembolüydü.

İki figürün tokalaşması, hem Doğu (Pers) hem Batı (Yunan) mitolojilerinin birleşimini temsil eder. Kommagene kültürünün en önemli özelliği de tam olarak budur: Doğu-Batı sentezi.

Eserin Konumu ve Arkeolojik Önemi

Bu kabartma, Nemrut Dağı Tümülüsü ve çevresindeki kutsal alanlardan biridir. Kommagene Krallığı’nın başkenti olan Arsameia bölgesinde de benzer rölyeflere rastlanır.
Kabartmalar genellikle tanrılara adanmış tapınak yollarında veya kutsal tören alanlarında bulunur. Bu rölyeflerin tamamı, kralın tanrılarla iletişim kurduğuna inanılan sahneleri anlatır.

Bugün bu anıtlar, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almakta ve binlerce turistin ilgisini çekmektedir. Özellikle Nemrut Dağı’nın gün doğumu ve gün batımı manzarasında bu taş kabartmaların büyüleyici görüntüsü, ziyaretçilerde mistik bir etki bırakır.

Sanatsal Özellikler

Kabartmadaki figürlerin yüz hatları, kas detayları ve giysi süslemeleri dönemin heykel sanatındaki ustalığı gözler önüne serer.

• Pers etkisi, kralın kıyafetlerinde ve başlığında görülürken;
• Yunan etkisi, Herakles’in anatomik detaylarında ve duruşunda fark edilir.

Bu yönüyle eser, Helenistik sanat anlayışıyla Doğu estetiğinin birleştiği ender örneklerden biridir.

Kommagene Kültürünün Mirası

Kommagene Krallığı, yaklaşık 2000 yıl önce yok olmasına rağmen, kültürel mirası hâlâ yaşamaktadır. Bu kabartmalar yalnızca taş oyma sanatının örneği değil, aynı zamanda bir inanç manifestosudur.
Kral Antiochos’un amacı, hem tanrılarla eşit olduğunu göstermek hem de soyunun kutsallığını halka hatırlatmaktı. Bu nedenle her kabartma, birer politik ve dini propaganda aracıdır.

Taşlara Kazınmış Tanrısal Dokunuş

Kommagene Krallığı’na ait bu “el sıkışma kabartması”, sadece bir sanat eseri değil; insan ile tanrı arasındaki bağın taşa kazınmış halidir. Doğunun mistisizmiyle Batının estetiğini birleştiren bu görkemli eser, geçmişle günümüz arasında adeta bir köprü kurar.

Eğer tarihe, mitolojiye ve antik uygarlıklara ilgi duyuyorsanız, Nemrut Dağı ve çevresindeki bu eserleri mutlaka yerinde görmelisiniz. Her bir detay, insanlık tarihinin en etkileyici sayfalarından birini anlatıyor.